Wat is een postnatale depressie?

Het krijgen van een baby is één van de grootste veranderingen die je in je leven zult meemaken. Voordat je kindje er is verheug je je op de gezinsuitbreiding en alle moois dat het met zich meebrengt. En zodra de baby geboren is geniet je van het nieuwe leven. Maar niet iedereen ervaart het krijgen van een baby als leven op een roze wolk.

Zeker een eerste kind vergt een enorme aanpassing van jou, jouw manier van leven en in de relatie met je partner. Er is ineens een wezentje dat volledig afhankelijk van je is en al je aandacht opeist. Dag en nacht, zonder rekening te houden met jouw slaapbehoefte en levensritme. Jullie moeten hieraan wennen en ontdekken dat het ouderschap naast alle mooie kanten ook hard werken betekent!

Dat je dan soms chagrijnig bent of somber of je emoties niet in bedwang hebt, dat is normaal en hoort erbij. Maar bij sommige moeders wordt de stemming zo slecht en duurt dat zo lang dat sprake kan zijn van een depressie. Je kunt dan ook last hebben van een schuldgevoel en verwarring. Bijvoorbeeld omdat je denkt: ‘Waarom ben ik niet blij met de geboorte van mijn kind?’, of ‘Hoe kan ik me nu zo naar voelen?’.

Een postnatale depressie, ook wel postpartum depressie genoemd, is een vorm van depressie die kan ontstaan bij vrouwen (en soms dus ook bij partners) na de geboorte van een kind. Het is een veelvoorkomende psychische aandoening: 10 tot 20% van de vrouwen krijgt hiermee te maken in de eerste maanden na de bevalling.

Wanneer heb je een postnatale depressie?

Dat je vlak na de bevalling last hebt van gevoelens van somberheid, prikkelbaarheid en huilbuien is, zoals je hierboven al las, normaal. Meestal beginnen dat soort klachten rond de derde tot vijfde dag na de bevalling. Vaak verdwijnen ze ook weer vanzelf, meestal binnen een week of twee.

Maar als je klachten langer aanhouden, ernstiger worden of pas later ontstaan, spreken we van een postnatale depressie. De klachten kunnen maanden tot zelfs jaren duren als je geen behandeling zoekt.

Symptomen van een postnatale depressie

De symptomen van een postnatale depressie lijken sterk op die van een ‘gewone’ depressie, maar zijn direct gekoppeld aan de periode na de bevalling.

Veelvoorkomende klachten zijn:

• Je voelt je voortdurend somber of neerslachtig
• Je beleeft geen plezier aan de baby
• Je kunt zelfs negatieve gevoelens richting het kind ervaren
• Je bent lusteloosheid en extreem vermoeid
• Je hebt moeite met slapen (je slaapt te weinig of juist te veel)
• Je hebt geen eetlust of eet juist overmatig veel
• Je bent prikkelbaar en snel boos of geïrriteerd
• Je voelt je angstig en piekert veel
• Je mist zelfvertrouwen en hebt het gevoel niets waard te zijn
• Je voelt je schuldig en twijfelt of je wel een goede moeder of vader bent
• Je hebt moeite met concentreren en vergeet dingen
• Je merkt dat je slecht beslissingen kunt nemen
• Je hebt soms gedachten aan de dood of zelfdoding
• Je hebt moeite met je hechten aan de baby, of bent juist overbezorgd

Vaders hebben vaak iets andere klachten:

• Je hebt woedeaanvallen of bent soms agressief
• Je bent prikkelbaar
• Je trekt je terug, isoleert jezelf
• Je gedrag is impulsief of je slaat erin door. Denk aan: overmatig sporten, gokken en middelengebruik
• Je hebt meer lichamelijke klachten en hebt zorgen hierover

Je hoeft natuurlijk niet alle genoemde klachten te hebben om te kunnen spreken van een postnatale depressie. Maar welke klachten jij ook herkent, sowieso merk je wel dat je dagelijks functioneren ernstig is belemmerd. De roze wolk waar veel mensen op hopen na de geboorte, verandert voor ouders met een postnatale depressie vaak in een grijze of zelfs zwarte periode.

Oorzaken en risicofactoren

Een postnatale depressie ontstaat meestal door een combinatie van verschillende factoren. We maken daarbij onderscheid tussen biologische, psychologische en sociale factoren.

Biologische factoren

• Erfelijkheid speelt een rol: vrouwen bij wie depressie in de familie voorkomt, hebben een grotere kans op een postnatale depressie
• Hormonale veranderingen na de bevalling kunnen invloed hebben op het ontstaan van klachten
• Lichamelijke uitputting door de bevalling en het zorgen voor een pasgeboren baby

Psychologische factoren waarbij er een hoger risico is:

• Als je eerder psychische klachten hebt gehad
• Als er sprake is van een licht verstandelijke beperking
• Als er sprake is van middelenmisbruik

Sociale factoren:

• Gebeurtenissen die het leven plotseling veranderen, zoals het overlijden van een dierbare, een verhuizing of relatieproblemen
• Weinig steun van je partner of omgeving tijdens en na de bevalling
• Onverwerkte ervaringen uit het verleden kunnen ook een rol spelen

Soms is er sprake van een combinatie van deze factoren. Je kunt je voorstellen dat het krijgen van een kind op zichzelf al een heel ingrijpende gebeurtenis is. Als daar nog andere stressvolle situaties bij komen, neemt de kans op een postnatale depressie toe.

Verschil met andere psychische klachten

Misschien heb je wel eens gelezen of gehoord over een postpartumpsychose. Dat is niet hetzelfde als een postnatale depressie. Een psychose is een zeldzame maar ernstige aandoening waarbij iemand het contact met de werkelijkheid verliest, hallucinaties of wanen krijgt. Dit vereist direct specialistische hulp.

Behandeling en herstel

Een postnatale depressie is gelukkig goed te behandelen. Het is belangrijk om je klachten serieus te nemen en hulp te zoeken. Mogelijke behandelingen zijn:

• Gesprekken met een psycholoog of psychotherapeut
• Medicatie, bijvoorbeeld antidepressiva, als dat nodig is
• Ondersteuning door de huisarts, de praktijkondersteuner voor de geestelijke gezondheidszorg (POH GGZ) of verloskundige

Praktische hulp en steun uit de omgeving

Sowieso is het goed om te weten dat er ook factoren zijn die de kans op het ontwikkelen van een postnatale depressie juist verkleinen. Dan kun je denken aan een goede lichamelijke gezondheid: gezond eten, niet roken, geen alcohol drinken en voldoende bewegen werkt beschermend. Ook er vanaf het begin van je verlof voor zorgen dat je onder de mensen blijft, contact houdt met mensen die je steunen en leuke activiteiten onderneemt is belangrijk.

Als de klachten vroegtijdig herkend worden en een behandeling wordt gestart dan vergroot dat de kans op volledig herstel. Blijf niet te lang met klachten rondlopen. Voel je niet schuldig dat jij je niet voelt zoals je hoopte en zoals je misschien denkt ‘dat het hoort’ na de bevalling. Er zijn veel meer vrouwen die jouw klachten hebben! Praat met je partner, familie of vrienden over wat je doormaakt en zoek hulp. Je huisarts is hiervoor de eerstaangewezen persoon.

Tot slot

Een postnatale depressie is een veelvoorkomende, maar vaak onderschatte aandoening. Het kan iedereen overkomen. Het belangrijkste is om te weten dat je niet de enige bent, en dat hulp zoeken de eerste stap is naar herstel. Met de juiste ondersteuning kun je weer genieten van het ouderschap en het leven met je baby.